Woerkumse Taol, gezegdes, liedjes en verhalen.

EEN TOEVAL   (door G. de Graaff)

’t Is stil in de straat. Plotseling wordt echter die stilte verbroken door de omroeper, die met korte driftige slagen op zijn bekken slaat. Nu is dat iets heel gewoons, maar in zo’n rustig stadje als Woerkum betekent zoiets toch altijd weer een verbreking van de sleur, een kleine sensatie.

“Verloren een oorbel, tegen beloning terug te bezorgen aan de pastorie!”, roept de omroeper, terwijl hij weer verder loopt om op een andere hoek zijn boodschap te herhalen. Deuren worden geopend; vrouwen, zo van de wastobbe vandaan en de mouwen opgestroopt, komen naar buiten, te laat om nog te kunnen verstaan wat er wordt rond geroepen. “Was t’er aan de hand?” roept er één naar haar overbuurvrouw, “ ‘k heb et nie goed gehoord!”.   “Dan hadde mar motte lustere!” roept de eerste, die het waarschijnlijk zelf ook niet gehoord heeft en dat niet weten wou.

Hun nieuwsgierigheid wordt echter spoedig bevredigd, want weldra gaat het van mond tot mond: “een oorbel verlore, ’t zal wel ’n dure zijn, da ze d’r een fooike vur geve”.   Een poos later, nadat de rust is weergekeerd en ik door de straat loop, roept iemand: “ze hebben em al!”. Nu dacht ik eerst, dat hij doelde op m’n haastig lopen, maar na mijn vraag, wie ze dan wel hadden, antwoordde hij: “De oorbel natuurlijk, hij hettem zelf gevonde”. “De eigenaar?” vroeg ik belangstellend. “Wel nint” zei ’t ie, “d’n bekkeslager”. 

November 1931. Reclame schoemaker Kentie

Attentie schoenen. 

Mist en guur en koude dampen, en een magere portemonnaie, heeft een ieder mee te kampen, en een reeks van narigheên. 

Soms een pet op zonder bodem, en een schoen scheef als een krab, maar dat is nu niet meer noodig, voor een beetje ben je knap.  

Ziet eens wat een prachtige schoenen, liggen er niet door elkaar. Kameel met laken rood en groene, Met wol gevoerd, geboord met haar.  

Ook sterke vetleeren werkschoenen, Met watertong en dubbele zool, Zij , die iets degelijks willen hebben, Wordt hier voor hen ook aangeboôn 

Een ieder komt van wijd en zijd , Bij Kentie op de Vissersdijk. 

Woudrichem 275

Het verhaal geschreven door Joh. de Joode

Algemeen rapport                                                                                           Opgemaakt Mei 1945 

Weergevende de werkzaamheden mede door mij verricht in opdracht van de Voedselcommissaris in het Land van Altena, den Heer L. van ’t Sant te Sleeuwijk.

Bij het opslaan op hooge watervrije plaatsen van 535155 KG aardappelen geschikt voor consumptie. Gedurende de Duitsche bezetting toen in deze gebieden de toestand zeer critiek werd voor onderwaterzetting en vernieling der dijken en innundatiesluizen. Hetgeen ook inderdaad door Duitschers is gedaan, waardoor veel landbouwproducten, woningen, bouw- en weiland in het water kwamen en hieraan veel schade berokkende. Bovenvermeld groot kwantum aardappelen werd echter voor de voedselvoorziening, hetgeen in deze tijden dringend nodig bleek te zijn, voor deze waterramp en terreur gespaard en zijn allen in consumptie gebracht behoudens enkele partijtjes die door waterschade en oorlogshandelingen verloren zijn geraakt. 

Mijn werkzaamheden zijn begonnen 24 September 1944 met het voorbereidend werk hetgeen bestond uit het zoeken naar geschikte terreinen, welke waarborgden dat aldaar de aardappelen beveiligd waren tegen het instroomend water. Tevens op plaatsen onttrokken aan het oog van de plunderende Duitschers. Door m’n vader, den heer L.G. de Joode en de heer J.C. Berm (evenals ik werkzaam in dienst van de V.B.N.A.) en mij werden verschillende terreinen in ogenschouw genomen. Zeer geschikt leken ons de omliggende wallen van de gemeente Woudrichem. Maar aangezien dit militair terrein was werd hier van af gezien daar we niet met de weermacht in aanraking wenschten te komen. Daarna werden verschillende tuinen in de kom der gemeente bezocht en werd besloten het terrein achter de Nederlandsche Hervormde kerk te gebruiken, hetgeen wij bij nader overleg met de H.H. Kerkvoogden, nl. S.H. Bax en IJ.M. Kentie, ter beschikking kregen. Ook is gebruik gemaakt van een terrein van den heer Benjamins hetgeen braak lag en zonder toestemming in gebruik is genomen daar de heer Benjamins (Israeliet) door de bezetters was weg gevoerd en wij zijn toestemming niet konden vragen. Ook kregen wij nog toestemming voor de volgende terreinen, namelijk in de tuin van den Heer Krouwel, de Pastoor der R.K. kerk en den Heer Van Stokkum, welke terreinen aan de gestelde eischen hebben voldaan. 

Later werd ook gebruik gemaakt van de bermen langs de dijken te Rijswijk en aan de Groenedijk te Woudrichem met toestemming van het dijkbestuur en opzichter De Jong te Sleeuwijk, welke terreinen ook zeer geschikt waren. In Sleeuwijk werd ons een terrein aangewezen waarvan men ons verzekerde dat het aan de gestelde eischen voldeed. Later bleek echter, dat de partij aardappelen groot 71325 KG aldaar opgeslagen, toch waterschade had opgelopen. Deze schade bedroeg meer dan 30% van het daar opgeslagen kwantum. Aan de Nieuwendijk werd voorgesteld een pakhuis van den heer Walraven, waarvan de kelder voor het opslaan van aardappelen werd gehuurd voor een bedrag van F 20,= per week (mijns inziens te hoog). Deze kelder, gelegen langs het water, werd door oorlogshandelingen stuk geschoten, zoo dat hierdoor het water in de kelder tot een hoogte van meer dan 1 meter binnenstroomde. Van de hier opgeslagen hoeveelheid groot 47739 KG is 20% verloren gegaan. Voor het bergen van deze partij aardappelen heb ik alles geprobeerd dit zoo spoedig mogelijk te doen plaatsvinden. Persoonlijk heb ik getracht werkkrachten bij elkaar te krijgen voor dit bergingswerk, hetgeen de eerste dagen niet gelukte daar de bevolking ter plaatse zeer onder de indruk was van de beschieting en men zich niet beschikbaar stelde voor het werken in bedoelde kelder. Een week later is men echter mede op last van het hoofd van de Plaatselijke Politie met de berging begonnen, waarbij zich vooral de heer Groeneveld heeft verdienstelijk gemaakt, daar de werkzaamheden zeer lastig waren en bij lagen waterstand moesten worden verricht en deze tijden meest bij avond en nacht vielen, wat het werk zeer bemoeilijkte daar ook de verlichting stuk was. Toen echter eenmaal was begonnen verliepen de werkzaamheden vrij vlot en zijn ook deze aardappelen grootendeels gered en voor de consumptie beschikbaar gesteld. Verder zijn nog aardappelen opgeslagen in de gemeente Dussen en Uitwijk hetgeen door de Heren Meijers is behartigd. Tot zoo ver hetgeen betreft de terreinen en opslagplaatsen.

Verder heb ik mede gewerkt aan het uitzetten van de aardappelkuilen, mede de ligging daarvan bepaald. En deze in dezelfde verhoudingen laten maken als gebruikelijk was bij de winteropslag van aardappelen bij de V.B.N.A. Welke werkzaamheden in voorafgaande jaren meermalen met goed resultaat door mij ten uitvoer zijn gebracht, hetgeen door het Plaatselijk Verkoopkantoor van de V.B.N.A. te Giessendam kan worden bevestigd. Verder heb ik mede controle uitgeoefend op de aflevering der aardappelen door de telers, geregeld zoo dat het werk ondanks verschillende moeilijkheden toch zijn doorgang kon vinden. Daarna heb ik verschillende boerenbedrijven bezocht tot het verkrijgen van stroo, hetgeen noodig was voor dekking der aardappelen; waarvoor ik mij ook meermalen heb vervoegd bij den Plaatselijke Bureauhouder, waarna ook dit niet tegenstaande de toen voorkomende moeilijkheden tot stand is gekomen, met alle medewerking van den Heer van Arkel de bureauhouder. 

Een straatliedje over politieagent Wielstra.
Daar komt dun dikke Wielstra aan,
op zu'n verroeste fiets.
Hij had zu'n uniform niet aan,
maar wel zu'n grote pet.
Falderie, faldera, falderie faldera ha ha ha ha

Wachtmeester Wielstra wordt op 4 april 1952 overgeplaatst naar Veghel. Wielstra was nog maar enkele jaren in Woudrichem.

Een strijdlied van gymnastiekvereniging Margriet.

Margriet is de naam van onze gymnastiek, Margriet, Margriet, die maakt je vrolijk en zo kwiek, de oefenavond is zo fijn maar ja daar moet je lid voor zijn, bent u dat niet, wordt dan lid van de Margriet.

Felix van der Straeten heeft voor een uitvoering van gymnastiekvereniging Margriet dit lied geschreven:

Woerekum, vestingstad, jou heb ik altijd liefgehad. Met al jou wallen en je strand ben jij nog mooier dan bijvoorbeeld Ameland.

Couplet: Loop ik om jou wallen heen, in gezelschap of alleen, dan voel ik mij ontroerd en zwak, maar toch heel fijn op mijn gemak. Al ben ik ook jouw molen kwijt, en de Witts poort tot mijn spijt, dan hebben we nog de Mosterdpot, daar naar kijken is een genot.

Een oud Woerkums Lied: "Bij ons in de Daalderstraat" in 1941 geschreven door Gijbertus Struik Geboren 05-04-1907 .   

1. Bij ons hier in de Daalderstraat

     in 't zuid'lijk Woerekum

     Waar men het leven bruisen laat

     en alles in vuur en vlam staat

     Bij opa, opoe, tante Griet, bij Gerrit of bij Piet,

     en als men bij elkander komt,

     dan zingt men steeds het lied:

     REFREIN:

     Ik hou van jou, van alle Daalderstraters,

     het is er fijn, men kent er geen verdriet.

     Ik voel me nimmer eenzaam of verlaten

     Mijn Daalderstraat, ja jou vergeet ik niet.

2. Des zomers bij een warme dag

     zit alles aan de deur.

     Vaak likkend aan een ijs met slag,

     bezweet en, rood van kleur.

     En plots' ling zet de ijsboer in, zijn borst zwelt tot z'n kin

     het liedje van de Daalderstraat en heel de straat zet in:

     REFREIN: .....

3. En Jan de Smeris, lang niet mis,

     een echte chagerijn.

     Die je een bon geeft, dat is wis,

     zo louter voor de gein.

     Maar als hij hoort, dit schone lied,

     zinkt alles in het niet.

     Vergeten is ineens zijn plicht,

     hij zingt en danst met Griet:

     REFREIN: .....

Een oud Woerkums liedje op de wijs van Cherio.

Geschreven door Hennie de Joode rond 1948 

En Woerkum bekend om gebak van Verschoor. 

Poken van Chris van der Nat, IJsjes van Jo-e en melk van Gijp Struik en een lekkere borrel van Ad. 

Panne van Verbieste en biefstuk van Spoor, Wijnbelt z’n vis is zo goed. 

Haring van Bramme, Aai de Joode z’n fruit, en een borrel van Aai Petoet. 

Woerekum, Woerekum en Blokland hè lekkere rum 

Groeneveld sigaren, de Koter z’n shag, zalf van Verkrieke, Giel Kentie z’n spek. 

Jan van Straten z’n volvette kaas, en een dubbele schil van Dirk Maas. 

Ventiele van Johan Kentie, IJm de Joode z’n krenten, ja Woerkum is alles de baas.

 

Zoek de betekenis van de Woerkumse Spreekwoorden en gezegden.

Weet u een mooi Woerkums spreekwoord of gezegde? Laat het ons weten. 

• Khepleggevalle! (Monique de Joode)
• Kweeteroknogene:  “Kwakkemeedodde!” (Klaas van der Ham) 
• Nootwoningkeind (Dirk van Pelt)
• As ge zo deur goat medoe gedrijf dan komde in 't lêêg uit. (Drijven bij een zalmzegen darbij moesten wind en stroming goed in de gaten gehouden worden. Anders werd je door de wind de"lage"wal opgedreven met als gevolg vastzitten op de stenen. Je zat dan dus letterlijk aan lager wal).
• As ge zo deur goat medoe geknoei dan kom de in de knuste. (Zware vissersboten moesten vaardig geroeid worden en als dat niet goed gedaan werd; "knoeie "dus dan kwam je in de kant op rietstoppels en boomstronken terecht, "knuste en dan kreeg je die boot erg moeilijk weer vlot) (Ben de Joode).
• heddutalgehoord odanwittutnognie.
• Hajzattekajkeasungekoktelouw. (Andre de Joode).
• Zakkepeerofiksnai'touwdeur (nieuw)
• Askdawisdanzeekutgrust
• Kepmunégekepsgezochtmarkonutnievijnde
• Kwawkunaaihá
• Vlejaorzattedurtochunnendotkriezeaondastrukske
• Bettieakkumaai
• Gekenhôôgspringeengekenlââgspringemarkzijutniemeeoeééns.
• Khaggetnetgereveendaorloptweernunhonddeur.
• Dasnounieomteenofander.
• Heddegijuthokskeoputportjegedaon.
• Dieschopkuszalleutókwelwérumhebbe.
• MerregegakzwimmeinutOuwedeksegat.
• Hijhezoveulgezopedatiemoeskwajerre.
• Khepzoonéndgelopedakdebléaneopmunvoeteheb.
• Darukzuut.
• Dajongkikoknergesnahettieweermeedebodschoppetastusse despekegezete.
• Motteokunsnekekoek.
• Diejeventiszoontastiegrôôtis.
• Utmannekehiefzunêgeniegoedbeetvielenbrakzunerrumke.
• Zijdegijdurniewakkervangeworre.
• Omvieruurduruitomerrebezetegaonplukkedawasoonsvakansiewerk.
• Hijisgesturreveinutvuurvandestrijd.
• Asgijutniedoedandoeikut.
• Waorheddegijdieblommegeplokke?
• Dietekkekennedurokwelafgesnejeworre.
• Lusterdegijiseffe.
• Dundeuzeofdundiejewamottehebbe.
• Nouetemezeniemarvandewijnterwelhoor-grunemewitte.
• Asgenienosmegalopegaaktrug.
• Kentageroleworrewéjat/wejattik.
• Dazijnlekkerepérkes.
• Toentieinutnauwkwamstaktiezunnuskeonderzunbukske.
• Heddetunbietjenaoroewezin.
• Pastapakoe.

Asgeutniewitmailmegrust, okvurnieuwe!